door Afra Botman
Fietsers op het bosbad kijken verbaasd op als ze op hun weg Georgette Hagedoorn treffen, die Lex Goudsmit met een pistool onder schot houdt. Dat
het hier om een opname voor een speelfilm gaat, maken de camera en grote lampen meteen duidelijk. Volwassenen fietsen dan snel door, kinderen blijven hangen.
Ze worden niet weggestuurd de filmploeg is aan
rondrennend grut gewend. In de film die wordt opgenomen, “Thomas en Senior” het nieuwste product van Karst van der Meulen, zijn de voornaamste acteurs twaalf en dertien jaar oud. Op de drukste dagen zijn er
zo’n dertig jeugdige acteurs op de set.
Deze weken worden de laatste scènes opgenomen, volgend najaar wordt de film vertoond. Eerst op de televisie, in een zevendelige serie bij de NCRV. Het vervolgverhaal,
met ongeveer dezelfde acteurs, komt in december in de bioscopen. De televisieserie moet op die manier de promotie voor de filmversie verzorgen.
"Thomas en Senior" is de zevende jeugdfilm van Karst van der Meulen.
De afgelopen weken zond de Vara televisie drie oudere films van zijn hand uit. ‘Martijn en de Magier’, ‘Peter en de Vliegende Autobus’ en Oom Ferdinand en de Toverdrank’.
De films van Karst van der Meulen zijn
geliefd bij kinderen en de filmcritici. Maar het meeste succes hebben zijn films in het buitenland. Op de festivals in Moskou, Italië, India en nog een heleboel landen sleepte hij prijzen in de wacht. In India
en Moskou zitten grote theaters vol met kinderen die smullen van de avonturen van de Nederlandse acteurs en acteurtjes.
,,Ik heb in Calcutta en in Moskou in gigantische zalen gezeten, waar mijn films voor een
paar duizend kinderen, met een totaal andere cultuur en achtergrond, werden vertoond. En ze reageerden op dezelfde situaties precies als Nederlandse kinderen: Als het spannend is kun je een speld horen vallen,
als het gek is breken ze de zaal af. Dat geeft een raar gevoel, dat ze aan de andere kant van de wereld dingen herkennen, waarvan je hoopt dat ze er iets aan hebben.
Trots
De jeugdfilm wordt in het buitenland
vaak veel serieuzer genomen dan in Nederland in het Oostblok bij voorbeeld zijn er grote festivals voor kinderfilms. Van der Meulen: Daar is de opvoeding een staatsaangelegenheid. De staat financiert de films,
waardoor het mogelijk is er heel wat per jaar te maken. Als ze dan toch nog mijn werk aankopen, geeft dat wel een trots gevoel.
De films van Van der Meulen krijgen in Nederland geen fractie van de ophef die over
| Kassuccessen als ‘Schatjes’ en Ciske de Rat werd gemaakt. Commercie is dan ook niet het eerste doel waar Karst van der Meulen op mikt.
Ik acht mijn publiek te hoog om het te verraden aan de commercie. Kinderfilms
zijn heel moeilijk te financieren als je je niet aan de commercie wilt binden. Gemiddeld kost een film een miljoen. Voor een gedeelte betaal ik dat zelf, het Productiefonds, een fonds van de overheid en het
Bioscoopbedrijf, betaalt ook een groot deel. De bioscopen gaan ervan uit dat het goed is kinderen te lerennaar de bioscoop te gaan. ‘Knokken voor Twee’ en deze film, Thomas en Senior’ worden medegefinancierd door de NCRV.
De NCRV begint deze week met de jeugdserie “ Knokken voor Twee’. De gelijknamige speelfilm Ging twee jaar geleden in première in de bioscoop. Helemaal hetzelfde las de speelfilm is de televisieserie niet:
,,Een televisieserie moetje anders opbouwen. Ieder deel, dat 25 minuten duurt, moet in een climax eindigen en in het volgende deel moet je daar weer op terugkomen.’’
Taalgebruik
Van de Meulen heeft plannen om iets
voor abonnee-tv te gaan maken. ,, Maar alleen op mijn voorwaarden. De samenwerking met de omroepen, en met de NCRV zeker, gaat erg goed. Maar zelfs daar zijn dingen, waar ik het wel moeilijk mee heb. Het taalgebruik
bijvoorbeeld. Kinderen hebben een direct en krachtig taalgebruik. Dan kun je ze in een film geen potjandoppie laten zeggen, dat gelooft het publiek niet. Dat geldt overigens niet alleen voor de NCRV hoor, ook de VARA
wilde geen woorden als ‘lul’ en ‘klootzak’. Ik heb taalgebruik van ‘Knokken voor Twee’ voor de televisie aangepast. Zij krijgen de brieven he. Pa of moe zegt tegen de kinderen: dat woord mag niet en even later wordt het
op tv gezegd. Maar ja , ga eens op een Schoolplein luisteren. Dan hoor je nog wel erger.’’
Waarom is Karst van der Meulen (35) zo geïnteresseerd in kinderen en het maken van jeugdfilms? ,, Dat begon al heel Vroeg. Ik was
altijd bezig met optreden. Verkleedpartijen bij mijn oma, poppenkast spelen, ik heb zelfs een diploma goochelen gehaald. Ik was stapelgek op circus. Ik wilde naar de toneelschool, tot mijn moeder op een dag thuis kwam
van de kapper met een krantenbericht: filmacademie groeit naar volwassenheid. Toen wist ik het. Ik kocht een filmcameraatje en een tankje om de films te ontwikkelen.
Daar kwam nog een belangrijke factor bij. Toen ik
vijftien was namen mijn ouders een belangrijke stap in hun leven en begonnen een tehuis voor voogdij kinderen. Ik had ineens 21 broertjes en zusjes. Die kinderen hadden het niet gemakkelijk gehad en reageerden dat nogal
eens af. Ik begreep dat niet en
| mijn ouders legden me dan uit wat er met ze gebeurd was. Ik kreeg meer te horen van extreme situaties van kinderen dan, achteraf gezien, misschien goed voor me was.
Op de filmacademie
schreef ik een scenariootje over een situatie, waarin een moeder haar kind opzoekt in een tehuis. Dat onderwerp werd toen nog niet zoveel behandeld, het was 1969 ver voor films als ‘ Kramer versus Kramer’. Mijn
leraar Anton Koolhaas was erg geïnteresseerd en heeft gezorgd dat de film in productie ging. Dat was mijn eerste, ik was toen 19 jaar.
Echtscheiding
Hoe meer Van der Meulen met kinderen ging werken, hoe groter zijn
belangstelling voor hun wereld werd. Knokken voor Twee bijvoorbeeld gaat over kinderen die met echtscheiding van hun ouders te maken krijgen. ,,Ik merkte bij de kinderen waar ik mee werkte, angst en belangstelling
voor dat onderwerp op.’’ Tot nu toe heeft hij maar een keer het filmverhaal op een boek gebaseerd, dat was de televisieserie ‘ De Zevensprong’, die hij voor de AVRO maakte. In veel kinderboeken worden grote
wereldproblemen behandeld. Ik vindt dat niet geschikt voor een film.
Het verhaal en de dialogen voor de films schrijft Van der Meulen samen met Piet Geelhoed. Als een verhaal vorm begint te krijgen, gaat hij op zoek
naar de acteurs. ,,Dan ga ik alle scholen in ’t Gooi af. In een paar maanden tijd zie ik vierduizend kinderen en een half jaar voor we beginnen te draaien, weet ik wie ik hebben wil. Tot de zomervakantie ben ik dan
bezig met die kinderen, om ze laten wennen aan het medium en aan elkaar. Dan maken we hier videofilmpjes, hoorspelletjes.
Kinderen die schrijven dat ze auditie willen doen, vinden bij Van der Meulen geen gehoor.
Wat er met Danny de Munck, het kindersterretje uit Ciske de Rat, is gebeurd, gunt hij geen van zijn kinderen. ,,Al is het met hem anders. Danny de Munck wilde zelf, die wil doorgaan in dat vak. Ik vraag me af of het goed
is om aan de top te beginnen. Dan kun je alleen nog maar naar beneden. Ik hou de kinderen ook zoveel mogelijk buiten de publiciteit rond mijn films. Niemand krijgt ooit hun adres en met de ouders heb ik een schriftelijke
overeenkomst, dat ik toestemming moet geven voor een interview of reclamespot. En die geef ik niet.’’
Privé-leraar
Op de filmset van ‘Thomas en Senior’ is een caravan ingericht voor de twee hoofdrolspelers,
Bart Steenbeek (13) en Karin van Ee (12). Op de dagen dat zij bij de opnamen zijn, maken ze tussendoor huiswerk onder leiding van een privé-leraar. Ze vinden al dat gedoe ‘ best wel leuk’. Of ze acteur willen worden?
Karin zeker niet, Bart aarzelt wat: ,,Geen acteur, maar ik vind wat Tom
| (Erisman) doet, met die lichten, veel leuker.’’
Het maken van een jeugdfilm is zeker niet goedkoper dan een film met alleen volwassenen acteurs.
De wet laat niet toe, dat kinderen de hele dag werken, waardoor de opnamen langer duren. De hele kleintjes mogen maar drie uur per dag. ,,En bij oudere kinderen zit je weer met scholen”, zegt Karst van der Meulen. Toch
houdt hij zich strikt aan de voorschriften. Ik werk nu zo’n twaalf jaar met de arbeidsinspectie samen en ik heb nooit moeilijkheden gehad. Zelfs niet toen ik de aanvragen voor deze film indiende. Dat was net in de tijd
dat er zoveel te doen was omtrent Danny de Munck.”
Naast de kinderen, die onder zijn regie wonderlijk goed spelen, treden in de films van Van der Meulen bekende acteurs op. In ‘Knokken voor Twee’ spelen Hein Boele,
Anne-Wil Blankers en Peter Bos de rollen van de volwassenen. Is het moeilijk om bekende acteurs te krijgen? In het begin was het waanzinnig moeilijk, vooral ook vanwege het budget. Naarmate ik meer films gemaakt heb,
werd dat makkelijker. Ik geloof niet dat er een Nederlandse acteur is die geen rol wil spelen in mijn films.”
Jaloers
In de film ‘Thomas en Senior’ is weer een belangrijke rol weggelegd voor Lex Goudsmit. Het is mijn
vijfde film met Karst. Ik ben begonnen in Ferdinand en de Toverdrank,” zegt Goudsmit. Hij is een vakman, heeft gevoel voor komedie. Ik krijg de vrije hand, dat gaat prettig, je beïnvloedt elkaar. Ik hou van film.
Het is grandioos zoals hij met de kinderen omgaat, het is uniek hoe hij ze zoekt, vindt, aan elkaar laat wennen. Als volwassen acteur moet je er wel rekening mee houden, dat een kind dat echt goed is, de scène steelt.”
Jaloers? ,, Ik heb er geen moeite mee, ik gun het ze.”
Voor Georgette Hagedoorn is het de eerste jeugdfilm en haar tweede speelfilm:.. Ik heb gespeeld in ‘Heb meelij Jet’. Die is gevallen als een baksteen. Het is wel
wennen, in een film moet je toch anders acteren. In een film kom je niet toe aan het uitdiepen van je rol. En ik heb ook geen idee hoe ik er uitzie. Het gaat hier meer met een knipoog, zal ik maar zeggen. Maar ik ben
allang blij dat ik eindelijk eens geen oma hoef te spelen. Een baronnes die met een pistool in haar tas rond loopt, is wel even iets anders. Maar het is toch ongelooflijk hoe zo’n jongen dat toch allemaal in zijn eentje
doet en organiseert. Ik bewonder hem zo diep, zoals hij met die kinderen omgaat. Als veertig kinderen tegelijk een scène moeten spelen, is er al gauw eentje die dwars ligt. Dan moet je het vaker overdoen en hij blijft
zo kalm! Toch spelen kinderen heel natuurlijk, het gaat zo makkelijk. Als hij roept: ‘springen’ dan springen ze. Ik denk al gauw: ja, maar is dat wel verantwoord?”
|
